Thương nhân thành Venice – the merchant of Venice – hồi 1, cảnh 1

Tóm tắt vở kịch:

Thương nhân thành Venice là vở kịch được viết vào thứ kỷ thứ 16 của Shakespeare, kể về Bassanio, một chàng trai trẻ người Venice, muốn cưới Portia ở Belmont, nhưng anh cần tiền để cầu hôn cô, vì thế anh hỏi mượn bạn mình Antonio, một thương nhân giàu có. Antonio đồng ý giúp đỡ bạn mình, nhưng ông hiện không có tiền sẵn cho đến khi tàu hàng của ông trở về. Ông đến chỗ một người chuyên cho vay tiền người Do Thái tên là Shylock để vay một khoản, nhưng Shylock bực bội với Antonio vì Antonio có những lời lẽ bài trừ người Do Thái và những chuyện làm ăn của ông. Ông ta đồng ý cho mượn tiền với một qui định là : nếu ông không trả lại đúng ngày hẹn, ông ta sẽ bồi thường số tiền mình bị mất với một ký thịt của Antonio. Trong lúc Bassanio còn lưỡng lự với một điều khoản như vậy, thì Antonio không thấy có vấn đề gì cả, tự tin rằng có thể trả lại Shylock đúng ngày. Bassanio và bạn mình Gratiano lên đường đi Belmont. Khi họ đến nơi, họ thấy rằng có nhiều người muốn đến cầu hôn Portia.

Bassanio phát hiện ra rằng cha của Portia có để lại một bài kiểm tra cho những người cầu hôn. Có ba cái hộp tráp nhỏ: một cái được làm bằng vàng, một cái được làm bằng bạc, và cái thứ ba làm bằng chì, mỗi cái đều chứa một câu đề tặng. Hoàng tử Morocco chọn cái tráp làm bằng vàng; hoàng tử Arragon chọn tráp bạc, cả hai đều không đúng. Bassanio chọn tráp bằng chì, cái tráp có chứa đáp án đúng. Gratiano đính hôn với người hầu của Portia, Nerissa.

Trong khi đó, tàu hàng của Antonio thất lạc giữa biển vì vậy ông không thể trả nợ Shylock. Shylock mang Antonio và hợp đồng giữa họ ra tòa, nơi ngài công tước cố dùng lý lẽ để thuyết phục với Shylock, nhưng Shylock từ chối hủy giao kèo. Bassanio đề nghị trả món nợ gấp 3 lần, nhưng Shylock vẫn từ chối. Một luật sư tên là “Balthazar” xuất hiện, nhưng thực chất là Portia cải trang, cùng với “thư ký luật” của mình, người thực ra là Nerissa. Portia cố gắng thuyết phục Shylock tỏ lòng thương hại, nhưng ông ta từ chối, vì vậy nàng thử một mẹo khác: nàng khuyên ông ta rằng bản hợp đồng qui định một cân thịt, nhưng nó không giao kèo phải có máu. Nếu Shylock có thể lấy một ký thịt mà không đổ một giọt máu nào của Antonio, thì ông cứ việc lấy.

Shylock biết rằng mình đã đuối lý, và Portia khiến ông ta phải đồng ý nhận lại món nợ ban đầu, nhưng sau đó bởi vì ông ta đe dọa gây hại tới một công dân người Venice, Shylock, như một “chằn tinh hóa anh hùng”, nhường tài sản và của cải của ông ta cho Venice và Antonio, nạn nhân của ông ta. Ngài công tước đồng ý trao phần tiền phạt lại cho Shylock nếu ông ta cải sang đạo Thiên Chúa; Antonio đồng ý để Shylock giữ tài sản của mình cho đến khi ông ta chết. Antonio nhận được tin rằng tàu hàng của ông chỉ bị trễ chứ không bị đắm.

Hồi 1, Cảnh 1. Antonio ( một thương nhân giàu có người Venice) , Salarino, và Solanio ( các quý ông người Venice và là bạn của Antonio) bước vào.

Antonio

Sự thật là ta không biết làm sao ta rầu.

Nó đè nặng ta; thiên hạ nói quả không sai.

Nhưng làm sao ta bị nó quấy, cảm được nó, hay xua tan nó,

Nỗi niềm gì tạo ra nó, bắt nguồn từ đâu,

Ta vẫn chưa tài nào thông suốt được,

Vì nỗi rầu đó biến ta thành kẻ ngốc

Làm ta khổ sở tìm hiểu cảm xúc mình.

Salarino

Tâm trí anh đang chòng chành ngoài đại dương

Nơi những thương tàu của anh căng buồm no nê

(Như những quý ông và công dân giàu có trên mặt nước

hay, như trước đây, những phô bày của biển cả)

Nhìn xuống nơi kia những tàu hàng bé nhỏ

Nhún chào tàu anh khi chúng đi ngang

Solanio

Hãy tin tôi, thưa ngài, nếu tôi có của cải mạo hiểm đó

Thì tâm tư tôi chắc cũng để ngoài khơi kia

Nhưng tôi sẽ vẫn bứng và tung những lá cỏ

Để đoán xem gió thổi phương nào,

Dò bản đồ tìm bến cảng, vịnh nhỏ và đường dong

Và nếu có trở ngại nào làm tôi lo sợ

Chuyện không may xảy đến với món tiền

Thì chuyện tôi rầu cũng là lẽ tất nhiên.

Salarino

Từng hơi tôi thổi bát súp nguội

Là từng hơi tôi run lên bần bật, liệu

Tàu tôi ngoài biển xa gió to có quật

Tôi chẳng nên nhìn cát chảy trong đồng hồ

Rồi mường tượng tàu tôi mắc cạn,

Andrew, tên nó, kẹt trong đụn cát,

Là mồ chôn cánh buồm cao nhất của nó.

Khi tôi đến nhà thờ nhìn tòa đá linh thiêng

Tôi nghĩ liền tàu kia đâm sầm vào mỏm đá,

Và biển cả nuốt chửng biết bao gia vị

Biết bao mảnh lụa thét gào trong con nước,

Trong giây lát, tôi nghĩ mình mất hết.

Ai lại không rầu khi nghĩ đến từng ấy?

Rõ ràng là, Antonio, tôi dám nói,

Không thể yên lòng khi tàu hàng lênh đênh.

Antonio

Không, tin tôi đi. Tôi may mắn khi mình có của cải,

Tôi chất đống dưới đáy không chỉ một con tàu,

Không chỉ ở một chốn, đất đai của tôi cũng vậy

Theo vận hội làm ăn năm nay.

Thế nên hàng buôn của tôi không làm tôi buồn.

Solanio

Sao kia, vậy thì anh đang yêu.

Antonio

Không, thật ngớ ngẩn

Solanio

Cũng không rầu vì tình? Vậy thì để chúng tôi đoán

Anh rầu vì anh chẳng vui- và có khó gì đâu nếu

Anh cười, anh nhảy múa, thì bảo anh vui

Bởi vì anh không rầu.

Đúng như thần hai đầu Janus, sinh vật kỳ lạ

Mà tạo hóa đã sinh ra:

Kẻ thì cười híp mắt nhảm nhí cả ngày

Kẻ thì mặt khó đăm đăm không hé răng

Ngay cả khi Nestor thề là chuyện chọc cười.

Bassanio, Lorenzo và Gratiano bước vào.

Basanio kia rồi, người anh họ cao quý nhất của anh,

Cả Gratiano và Lorenzo nữa. Tạm biệt.

Chúng tôi để anh lại với họ. Họ sẽ làm anh vui hơn.

Salarino

Tôi muốn ở lại cho đến khi tôi làm anh vui

Nếu như bạn cao quý của anh không đến lúc này.

Antonio

Các anh đều là bạn đáng quí của tôi.

Tôi hiểu rằng có việc kinh doanh đang đợi,

Và các anh đến lúc phải đi để chu toàn.

Salarino

( nói với Bassianio, Lorenzo, Gratiano) Chào các quí ngài.

Bassanio (với Salarino và Solanio)

Chào hai quí ngài, khi nào chúng ta lại có thời gian vui vẻ cùng nhau đây? Khi nào đây?

Ngài có vẻ khách khí quá . Có cần thiết quá không?

Salarino

Chúng tôi sẵn sàng bất cứ khi nào các ngài muốn.

Salarino và Solanio đi ra.

Lorenzo

Quí ngài Bassanio, ngài đã có Antonio đây trò chuyện.

Chúng tôi cũng sẽ đi. Về bữa tối xin ngài ghi nhớ nơi chúng ta gặp.

Bassanio

Tôi sẽ không làm ngài thất vọng.

Gratiano

Trông ngài không được khỏe, ngài Antonio.

Ngài có nhiều mối bận tâm quá đỗi trên thế gian này.

Lo lắng nhiều về của cải thì còn đâu hứng thú hưởng thụ.

Hãy tin tôi, tâm tính ngài thật không thường thấy.

Antonio

Với tôi thế gian chỉ là thế gian, Gratiano

Chỉ là sân khấu mà ai cũng đóng một vai,

Vai tôi đóng lại là một kẻ buồn rầu.