Tâm hồn của một con mèo bởi Magaret Benson

Tâm hồn của một con mèo là một trong những truyện ngắn được yêu thích của nữ văn sĩ Magaret Benson, được xuất bản vào năm 1901.

Persis là một quý cô mèo xinh xắn, giống Ba Tư thuần chủng, có lông xanh và trắng, mượt như tơ. Khi chuyện này xảy ra, thì nàng đã vào kỳ trung niên, cơn khủng hoảng trong cuộc đời nàng đã qua. Nàng đã làm mẹ với biết bao kỳ sinh nở với nhiều nhiều những mèo con dễ thương, nàng đã nhìn chúng lớn lên, và rồi khi chúng lớn lên thì nàng cũng đã bắt đầu ghét bỏ chúng, với một sự căm ghét bắt nguồn từ tính đố kỵ và tình yêu. Nàng là một con mèo có tính đa cảm tột bực, sự nồng nhiệt, của một cá tính đầy cuốn hút và đáng yêu luôn ở mức độ mãnh liệt nhất được tìm thấy trong nàng.

Chúng tôi đã buộc phải đối mặt với sự khó khăn của Persis với nàng và đưa ra sự lựa chọn của mình liệu chúng tôi có nên để nàng đi tứ xứ với bộ mặt ủ rũ trước toàn bộ thế gian, đôi mắt màu xanh đượm vẻ buồn rầu thảm hại trên đó, một vẻ thảm thương tột độ, tính ghanh tỵ và nỗi căm ghét đang chiếm choáng trái tim mèo bé nhỏ của nàng, hay liệu chúng tôi có nên thuận theo nguyện vọng của Persis về những con mèo nhỏ, mà cho chúng đi, khi chúng đã lớn trở thành gánh nặng trong đầu và trái tim nàng? Lúc chúng còn xíu xiu nàng đã yêu chúng biết bao nhiêu. Nàng lựa chọn những đứa con yêu thích của mình, thường là những bé mèo giống nàng, tưới tắm lên chúng sự quan tâm quá mức, pha lẫn với nỗi lo lắng trên gương mặt bé nhỏ, ưu phiền, đầy tình mẹ, lên những cử chỉ, vẻ bề ngoài, nỗi ngây ngô của chúng.

Tôi còn nhớ một tình cảnh đáng thương vào một đêm mưa lúc hè muộn, khi lũ con nhỏ lúc đó còn đang nô đùa khắp phòng, và Persis bước vào ướt sũng, kéo lê một thứ gì đó trong miệng nàng. Chúng tôi nghĩ đó là một con chim đã chết, và mặc dù đáng tiếc cho sự việc, đã không cản trở nàng khi nàng đặt nó xuống đứa con nhỏ yêu thích của mình, một sinh vật bẽn lẽn, màu xám, rồi sà vào lòng một người quen nhẫn nại để mong đợi được chải chuốt. Nhưng khi nàng mải mê chuyện đó chúng tôi phát hiện thấy vật mà nàng mới mang về là một con chim nhỏ đang run rẩy, một con chim non mới ra ràng, còn sống và không bị thương. Con mèo nhỏ màu xám chưa đụng vào nó, nhưng với những móng vuốt luồn dưới mình chú chim đang ngắm nhìn nó với ánh mắt kiên định, lạnh lùng. Con chim nhỏ bất động khi chúng tôi nhấc nó lên và trao trả lại một sự tụ do chưa chắc chắn., với một vài nhận xét gay gắt về sự ác độc của lũ mèo. Một người cha thật là tuyệt vời và trìu mến khi lần đầu tiên khởi hướng cậu con trai của mình vào những thú vui của những môn thể thao và chỉ cho cậu cách lùa một con cá, nhưng thật khác xa với việc một con mèo độc ác hướng dẫn cho con của mình cách chơi với một con chim còn sống — một con mèo, thực là vậy, chúng ta nên mong đợi ở nó một tình thân ái trong tưởng tượng mà thôi!

Khi Persis đã tự mình liếm láp và trải chuốt xong cô nàng đi xuống xem cậu con trai nhỏ bé của mình vui đùa lần đầu trong đời thế nào; nhưng không có người cha đầy tình thương nào cảm thông với con trai của mình khi để vuột mất con cá của ông ta có lẽ sẽ căng thẳng không kém gì Persis khi nhận thấy cậu con trai nhỏ để mất con mồi của mình. Nàng vừa chạy khắp chốn vừa kêu toáng lên, tìm kiếm con chim dưới những cái ghế và những chiếc bàn, nhảy lên đầu gối những người quen của mình để tìm nó, rồi than vãn về việc mất món quà ấy với cậu con trai của mình.

Vả lại, chẳng có hiểm nguy nào mà nàng lại không phải đối diện để bảo vệ đám con của nàng. Anh trai tôi có một chú chó săn lông xoăn đáng sợ có tiếng là một kẻ diệt mèo. Cái tên của chú chó săn ấy, mang một lí do huyền bí và phức tạp, là Hai-Timothy-Ba-Mười, nhưng thông thường nó được viết tắt. Tim, to lớn và ghê gớm thậm chí với cả những ai chưa nghe về những chiến công của chú, một lần lẻn vào phòng nơi cảnh sinh hoạt gia đình đang diễn ra. Không chút ngập ngừng con mèo nhảy lên chú chó như một quái vật hoang dại. Tôi chộp lấy Timothy và nhấc chú lên, nhưng con mèo đã ấn sâu móng vuốt của nó lên bàn chân của chú đến nỗi nàng, cũng, được nhấc lên khỏi mặt đất.

Nhưng khi lũ mèo con lớn hơn sự ân cần và niềm vui từ tính mẫu tử cũng dần phai nhạt, sự quan tâm của người mẹ cũng giảm đi, và một nỗi khổ vì ghen tỵ âm ỉ xâm chiếm Persis. Nàng một lần được tìm thấy ở vùng quê với một mèo con — trời đất! một con mèo mèo khoang — đã đủ khôn lớn để rời bỏ nàng khi tôi đến đó cả ngày và đi tìm nàng. Con mèo con, không hề biết gì về sự xuất hiện không may mắn của nó, đã từng là một con mèo hạnh phúc như bất cứ con mèo nào; nó đi vòng quanh mẹ nó không bận tâm đến tiếng gầm gừ hay một cái tát thỉnh thoảng. Nhưng mèo mẹ, không đáp lại những vuốt ve của tôi chút nào, ngồi nhìn chằm chằm phía trước mặt với một nỗi thất vọng bất động, ảm đạm trên mặt mình mà tôi sẽ chẳng bao giờ dễ dàng quên được.

Sau đó cuộc đời của mèo mẹ là một chuỗi những thay đổi tâm trạng mạnh mẽ. Khi lũ con nàng còn nhỏ nàng hạnh phúc với chúng, tin tưởng tất cả mọi con người; khi chúng lớn khôn nàng trở nên sưng sỉa, nghi ngờ, và đầy những hiềm tỵ u ám. Khi chúng đã bỏ đi nàng lại trở lên dịu dàng và trìu mến; nàng tô điểm cho mình bằng những nét duyên dáng đã phai tàn, và bận rộn với những chuyến đi bí mật, và với chủ đích kiếm tìm niềm lạc thú mỹ học– mùi không khí trong lành, mỗi một mùi hương riêng biệt của những chiếc lá thường xuân quanh thân cây tuyết tùng.

Nàng bị cảm vào lúc tĩnh lặng và tiến gần đến cửa tử, và, họ nói rằng, đã đón nhận sự quan tâm một cách nghiêm túc và tỏ lòng biết ơn như một người ốm bệnh; tôi không ngạc nhiên khi nghe nói rằng người thân của nàng đã hi sinh một con gà bantam yêu quí để gợi sự thèm ăn của người bệnh.

Khi chúng tôi còn vô gia cư trong khoảng một năm hay hơn, Persis cư trú ở trang trại nhà cũ, và làm chủ lũ động vật ở đó. Hai con mèo ở đó: một kẻ được sùng bái và gớm guốc Tom, có bộ lông màu trắng mà Persis đã rải khắp phòng trong lúc lên cơn giận dữ. Cậu chàng đã bỏ nhà đến ở trang trại và khôn ngoan từ chối quay trở về. Bấy giờ cậu chàng là cột trụ của nông trang. Chàng ta diệt hết lũ chuột, ngồi trầm ngâm dưới ánh mặt trời, có khả năng phớt lờ những con chó trong làng và bạt tai mấy chú chó nhỏ giống collie ồn ào của trang trại. Cậu chàng thỏa thuận với Persis chắc chắn và đường hoàng. Thế cũng tốt, vì cậu đã tỏ ra thân thiết với con gái nàng; chúng cùng nhau uống sữa trên cùng một cái đĩa, nhìn như thể nàng công chúa và cậu bé phụ cày ; và khi cậu bé phụ cày ra ngoài đi săn (vì cậu cần có chế độ ăn đa dạng dù ít ỏi – chỉ có chuột không thì nhàm chán) cậu lúc nào cũng mang về những cái chân sau của thỏ cho nàng công chúa.

Kỳ lạ ở chỗ, công chúa là mèo con trưởng thành mà Persis gần gũi; vì vậy trong lúc công chúa ăn những chiếc đùi thỏ của cậu bé phụ cày, Persis ăn những con chim sẻ mà nàng công chúa mang tới, và tất cả bọn họ chung sống hòa thuận.

Nàng về sống lại cùng chúng tôi khi chúng tôi đã ổn định cuộc sống ở một thị trấn vùng quê. Ngôi nhà được tô diểm bởi một khu vườn có hàng rào trước nó; lối ra vào dễ dàng so với những ngôi nhà lớn hơn mà Persis đã từng sống với chúng tôi trước đó. Nàng rất thích thức dậy bên đám hoa tử đằng, trèo qua mái nhà kín, rồi chui ra chui vào qua cửa sổ phòng ngủ. Nàng thấy một câu cháu trai lông đen đã sinh cơ lập nghiệp ở đó, thực là vậy, nhưng ở trong một ví trí dưới cơ. Công lý được phân chia tới — những con mèo, và chúng đánh nhau để tranh giành; và khi Persis đem thân nhảy vào cuộc xung đột thì chỉ có một kết cuộc duy nhất. Ra thích sự yên thân, nhưng giác quan của nó chưa phát triển.

Nếu cậu có thể có được đồ ăn mà cậu muốn (và cậu luôn luôn đi vào phòng với cá hay gà lôi) cậu chẳng quan tâm làm thế nào và cậu kiếm được nó ở đâu; một đĩa xương cá trên nhà kính sẽ dễ chịu hơn là một con bò vỗ béo dưới sự canh chừng của bà ngoại cậu. Nhưng với một con mèo kinh nghiệm thì sự quan sát mới là tất cả; nàng không lấy nhiều thức ăn vì nàng trân trọng và bởi vì nó được mang đến riêng cho nàng. Nếu Ra xoay xở cho mình được một chỗ trên cánh tay của một chiếc ghế cậu nhắc cho chủ về những mong muốn của mình bằng cách lấy móng vuốt màu đen của cậu mà quơ, hay nhẹ nhàng chặn một chiếc nĩa. Nhưng ước muốn duy nhất của Persis là nàng được mong muốn; lời mời mới là điểm quan trọng, chứ không phải bữa tiệc; nàng nằm đó prừ prừ với ánh mắt thông minh, dịu dàng, rồi trở nên cáu gắt và giận dữ nếu bóng hình đen sẫm của cậu cháu trai nàng xuất hiện nơi cánh cửa mở. Nàng sẽ nhảy phắt xuống từ nơi nàng đang nằm, tạt bàn tay cố giữ nàng, và–nhưng lúc này Ra đã được bế đi và hòa bình được lập lại.

Những giây phút hạnh phúc nhất của nàng là khi nàng có thể tìm thấy nữ chủ nhân của mình trên giường, rồi cuộn tròn bên cạnh bà, rung lên tràng âm thanh êm ái; hoặc khi nàng được giới thiệu với khách khứa. Khi đó nàng bước vào với những bước thanh tao, vẫy đuôi như những ngày xưa cũ, với chút duyên dáng nào đó, dù không phải với vẻ đẹp cũ, giậm lên đuôi váy của một vị khách nào đó với những móng vuốt di chuyển theo nhịp điệu, và với vẻ khiêm tốn hòa nhã của kẻ ban ân huệ. Thật cảm động khi xem nàng đóng vai đại phu nhân và mèo con được cưng nựng trước bác sĩ thú y, người đến xem bệnh cho nàng. Giờ thì nàng toàn tâm biết ơn vì sự quan tâm, và trái lại với lúc còn trẻ nàng sẽ chẳng đáp lại lời mời gọi bên ngoài cửa, nhưng làm duyên làm dáng với chúng tôi đến nỗi chúng tôi chẳng thể hiểu được nàng, giờ thì nàng sẽ chạy từ vườn vào nhà khi chúng tôi gọi nàng, thích được bế bổng lên và nằm với má và móng đặt trên vai tôi, nhìn xuống như một đứa trẻ nhỏ. Bà vú già mang nàng trên một cánh tay của mình như một trẻ sơ sinh, và mèo ta duỗi những chiếc móng của mình lên hai bên quanh vòng eo của bà.

Nàng cũng tỏ ra tự tin hơn trong việc giao thiệp với con người. Tôi phải phạt nàng một lần, điều làm nàng rất đỗi ngạc nhiên. Nàng chạy vài bước và đợi tôi với niềm tin rằng thật khó mà tiếp tục theo đuổi việc trừng phạt này, đặc biệt hơn khi Taffy đắc chí đứng xem, và lại gần với điệu cười như thể khẳng định mình là một chú chó ngoan.

Mối quan hệ của Taffy với cô mèo là một mối quan hệ thân ái. Đó là lỗi của nàng, vì chú chó đã thuộc rành câu châm ngôn trong nhà “mèo trước tiên còn thú vui để sau.” Nhưng Persis khó lòng mà nói đã đối xử với cậu như một quý cô; nàng thực tình không tranh đấu, nhưng tỏ rõ thái độ gắt gỏng bằng cách xô đẩy thô bạo trước mặt cậu với ý không bằng lòng mỗi khi nàng đi qua.

Lúc này Peris đang già đi và nhỏ lại. Bộ lông của nàng dày, nhưng ngắn hơn so với ngày xưa; đuôi nàng đã vẫy bớt lông. Một lần nàng nhảy lên đài phun nước do sơ sảy, và nàng đứng bất động với bộ lông ướt nhẹp dính sát người dưới làn nước chảy mạnh và tràng cười rộn lên khi mọi người phát hiện nàng đã trở thành cô mèo bé nhỏ co dúm; chỉ có khuôn mặt nàng là non nớt và sinh động với những đam mê đối lập.

Rồi sự thay đổi cuối cùng của cuộc đời nàng cũng đến. Chúng tôi đi đến một nơi là thiên đường cho mèo, nhưng là một thiên đường có cái chết; một ngôi nhà kiểu thời Elizabeth nhiều cây leo, nơi chuột chạy và lùng sục đằng sau những ván tường pano; một khu vườn với những bụi rậm để chui rúc phía sau và những sinh vật kỳ lạ miền thôn quê lăn lộn trên bãi cỏ; những chuồng ngựa là khu vực riêng cho chuột lớn chuột bé; và cuối cùng ba nguyên tố quan trọng nhất của hạnh phúc, hoàn toàn tự do, không bệnh than, và không có cháu trai.

Persis bị cuốn đi theo những áp lực của những vụ đi săn; một người nhìn thấy nàng đang thu mình lấy đà nơi gần trang trại vào buổi sáng sớm; gặp nàng lúc sau trên những bậc cầu thang mang theo con mồi về nhà, và chỉ được chào đón bằng những ánh mắt lướt qua như thể người ta đang chú tâm vào công việc.

Vào thời điểm đó tôi đã đưa ra hai quyết định rõ ràng; thứ nhất, rằng tôi sẽ chẳng bao giờ khuyến khích sự nhạy cảm của một con vật vượt quá những giới hạn; vì người khuyến khích nhận thấy rằng mình chẳng có khả năng làm hài lòng. Những cảm xúc của một con vật nhạy cảm vượt quá sự kiểm soát của chúng ta, và cũng vượt quá sự kiểm soát của chính nó nữa.

Còn điều thứ hai là thế này; bởi vì thật không thể để một con vật khi nó đã già và ốm bệnh sống giữa người được như lúc nó còn khỏe mạnh; bởi vì không thể nào hiểu được tại sao lòng thương cảm lại bị khước từ và những biểu hiện tình cảm lại bị ngăn cản; bản thân tôi sẽ, ngay khi những dấu hiệu của mối quan hệ bị đứt gãy xảy ra, mang nước trợ tử đến cho Persis. Tôi đã bị ám ảnh bởi những xúc động trước mặt một con chó trước đây và thực sự vẫn là thú cưng của gia đình; nhưng nó đã bị điếc. Thậm chí ngay cả khi nó được vuốt ve một nỗi buồn phiền không tả nổi bủa vây quanh nó; rồi nó câm lặng, nó không biết thế nào và tại sao. Chó phản ứng lại nhanh nhất là với giọng điệu của tiếng người, nhưng chẳng có âm thanh nào đi qua được sự tĩnh lặng đó. Nó chán chường đặt thân mình, như người ta đã bảo với chúng tôi, trên lối người đi qua lại, nằm trên bậc cửa hay bậc cầu thang. Khi chúng ta không thể tìm ra được cách để giảm bớt những nỗi đau đớn chúng ta ít nhất có thể kết thúc chúng.

Nhưng tôi chẳng bao giờ cần phải thực hiện quyết định đó. Lần cuối cùng tôi thấy Persis là lần mà cô nàng đến chào tôi nơi cánh cửa, và khi bế bổng nàng lên tôi nhận thấy nàng thật nhẹ tênh; và rồi tôi thấy nàng đi xuống những bậc cầu thang lo công chuyện của mình, với một thái độ bỗng nhiên lén lút và kênh kiệu, kỳ lạ nơi một sinh vật nhỏ bé.

Thế rồi Persis biến mất.

Nàng đã vắng mặt suốt mấy ngày liền; trước đây đã biến mất ba tuần và rồi trở về gầy guộc, rã rời. Thế nên lúc đầu chúng tôi không nhận thấy vấn đề gì; sau đó chúng tôi đi gọi nàng nơi khu vườn, trên những cánh đồng và những bụi rậm, viết thư hỏi nếu nàng có trở về ngôi nhà cũ nào đó, và hứa hẹn trao phần thưởng cho ai tìm được nàng; nhưng tất cả chẳng tác dụng gì. Giờ tôi không biết nàng đã đi xa như một số sinh vật thường làm, để được chết một mình, vì những dấu hiệu của tuổi tác đã hằn lên nàng; hay nàng đã gặp một cái chết nhanh chóng dưới tay của một người canh rừng ngăn trộm thỏ khi theo đuổi một chuyện tình hoang dại nào đó trong những khu rừng.

Vậy đấy, một tâm hồn bé nhỏ, lạ lùng, đầy rắc rối của một con mèo đã bí mật biến mất khỏi cõi đời này–một tâm hồn rắc rối, không phải vì tình yêu và hận thù của loài vật đã quá đáng với nàng–những thứ mà nàng có tinh thần phong phú và lòng dũng cảm để chịu đựng, nhưng nàng biết đến một tình yêu đầy ghen tỵ cho những sinh vật vượt quá khả năng nhận thức lờ mờ của nàng, một ước vọng mãnh liệt được ca tụng và ngưỡng mộ từ những sinh vật mà nàng chẳng thể hiểu, và những thứ này đánh thức một xung đột kỳ lạ cùng sự náo loạn trong bản tính sống động nhưng bị giới hạn, gây hấn mối quan hệ của nàng với lũ đồng loài, chất đầy nàng với những thất vọng tối tăm, những nỗi đam mê đầy đau thương, và giờ với sự mãn nguyện thanh thản, có thể hiểu được.

Ai sẽ nói liệu một sinh vật như thế có thể thực sự biến mất hoàn toàn? Chúng ta những người biết chút xíu về bản tính của chúng sẽ tự cho là biết rất nhiều về tương lai của chúng thế nào đây?

Đọc truyện bằng Tiếng Anh tại đây: https://www.gutenberg.org/files/63168/63168-h/63168-h.htm#THE_SOUL_OF

Xem thêm truyện về mèo tại đây: https://truyenjimmy.com/2020/05/jimmy-the-cat-p-1.html