Thành cổ IREM: đi tìm thành phố đã mất trong nghìn lẻ một đêm truyện

Nghìn lẻ một đêm truyện, tác phẩm văn học danh tiếng của xứ Arab, đã làm say mê trái tim bao thế hệ người đọc. Những câu chuyện kể là những mảnh ghép của cuộc sống, sinh sôi, phát triển, tàn phai, và tiếp nối qua những ngôn từ hấp dẫn, lôi cuốn mang ý nghĩa khái quát, biểu trưng của nhiều người kể chuyện đến từ nhiều tầng lớp xã hội khác nhau.

************************

Truyện kể lại rằng Abdallah ben Abou Kilabeh đi khắp chốn để tìm một con lạc đà thất lạc của mình; và khi anh ta đang lang thang trên những sa mạc của Yemen và Sebaa, anh ta tình cờ phát hiện một thành phố to lớn, chính giữa của nó là một thành trì rộng lớn được bao quanh bởi những trụ cột, nhô cao lên trời.

Anh ta tiến vào trong thành, nghĩ rằng có thể tìm thấy những cư dân sống ở đó, may ra có thể hỏi về con lạc đà của mình; nhưng, khi anh ta đến nơi, anh ta phát hiện nó bị bỏ hoang, không có lấy một bóng người trong đó. Abdallah thốt lên: “Tôi hớn hở cùng con lạc đà cà nhắc, lấy can đảm đi vào thành. Khi tôi tới đó, tôi thấy hai cánh cổng to đùng, chưa bao giờ trong đời tôi nhìn thấy cái cổng to và cao như thế, được dát đủ các thứ châu báu và đá quý, trắng, đỏ, vàng, xanh. Tôi kinh ngạc hết sức trước khung cảnh ấy và tiến thẳng vào bên trong thành, chân tay run lẩy bẩy, sững sờ cộng với ngạc nhiên và kinh hãi, nhận thấy nó rộng và dài, đích thị là một thành phố lớn; và trong đó là những dinh thự nhiều tầng rộng lớn, xây bằng vàng, bạc, cũng được dát những trang sức nhiều màu sắc, cùng đá quý, hoàng ngọc và ngọc trai. Cánh cửa hai tấm của những dinh cơ đó cũng đẹp không kém những cánh cửa của thành và những ván sàn nhà được rải những hạt ngọc trai và những viên sáp thơm thật to, chúng được làm bằng gỗ phỉ, nức mùi xạ hương, long diên hương và nghệ đỏ. Khi tôi đi vào chính giữa thành phố và không thấy một mống người trong đó, tôi gần như bất tỉnh và chết vì sợ. Đi xa hơn nữa, từ đỉnh các ngọn tháp và ban công tôi nhìn thấy những con sông đang chảy dưới chúng; trên đường phố là những cây trĩu quả và những cây cọ cao, và kiểu cách của tòa nhà trong thành phố một xây bằng vàng và một xây bằng bạc. Thế rồi tôi tự nhủ, “Không nghi ngờ gì nữa đây là thiên đàng hứa hẹn mà trần gian sẽ tới.” Rồi tôi nhặt những đồ trang sức bằng vàng, bằng đá quý lẫn trong cát nhiều như tôi có thể mang và trở về quê hương mình, kể lại với mọi người những gì tôi đã thấy.”

Một thời gian sau, tin tức đến tai Muawiyeh ben Abou Sufyan, người lúc đó là vua trị vì của xứ Hejaz; thế nên ông ta viết cho tướng quân của mình ở Senna nước Yemen yêu cầu gặp gỡ người kể chuyện và tra hỏi anh ta thực hư thế nào. Theo lệnh đó người tướng quân cho gọi tôi vào chầu và thẩm tra tôi, và tôi kể với ông ta những gì tôi đã trông thấy; ngay sau đó ông ta dẫn tôi đến gặp Muawiyeh, với ông ta tôi cũng nhắc lại câu chuyện của mình, nhưng ông ta không hề tin. Thế là tôi trình ra trước mặt ông ta một vài hạt ngọc trai và những viên sáp thơm vẫn còn mùi xạ hương, long diên hương và nghệ đỏ, trong đó; nhưng những viên ngọc trai đã thành màu vàng và bạc màu. Nhà vua lấy làm ngạc nhiên và cho gọi Kaab el Ahbar, nói với ông ta,” Kaab el Ahbar, ta vừa cho gọi ông để biết sự thật về một vấn đề cụ thể và hy vọng ông sẽ có thể chứng minh cho ta thấy.” “Có chuyện gì thế thưa thủ lĩnh của những người trung tín?” Kaaab hỏi, và Muawiyeh nói: “Ông có bao giờ nghe thấy một thành phố được xây bằng vàng và bạc, những cái cột ở đó đầy đá quí hoàng ngọc và những viên ngọc trai to như viên sỏi với những viên sáp thơm tỏa mùi xạ hương, long diên hương và nghệ đỏ?” “Có, thưa thủ lĩnh của những người trung tín,” Kaab trả lời. “Đó là Irem của những trụ cột, chưa từng thấy xuất hiện một thành phố nào giống thế trên trái đất này, và chính Sheddah con trai của Aad vĩ đại đã cho xây dựng nó.” Nhà vua nghe tới đây vội nói, “Hãy kể chúng ta nghe lịch sử của nó,” và Kaab nói, “Aad vĩ đại có hai người con trai, Shedid và Sheddah. Khi cha của họ chết, họ thay mặt ông trị vì vương quốc, và mọi quân vương trên thế gian này đều phải tuân phục họ. Sau một thời gian Shedid qua đời và em trai của ông ta là người duy nhất xưng đế trong thiên hạ. Lúc này ông ta say mê tìm đọc những cuốn sách cổ, về những sự kiện sẽ xảy ra trên cõi trần tục và trên thiên đàng với những tòa nhà, những phòng trưng bày, những cây trĩu quả, vân vân; tâm hồn của ông ta đã thúc giục ông cho xây một thành phố tương tự như thế trên mặt đất này, hệt như kiểu cách được mô tả. Bấy giờ dưới tay ông ta có hàng trăm ngàn quân vương, mỗi vị trị vì trăm ngàn tể tướng, chỉ huy trăm ngàn chiến binh; nên ông ta cho gọi tất cả những người này đến trước mặt mình và nói với họ, “Ta tìm thấy trong những cuốn sách cổ và những ghi chép cổ một sự mô tả về một thiên đàng, như thể đó là thế giới kế tiếp, và ta muốn xây một thiên đàng như thế trên trần gian này. Vì vậy các người hãy đi tìm cho ta một khoảng không gian rộng lớn nhất trên trái đất này và xây cho ta một thành phố bằng vàng và bạc, và trang hoàng nó bằng những viên đá rubi, những viên hoàng ngọc, ngọc trai, với những trụ cột bằng đá beryl. Hãy phủ đầy không gian đó bằng các cung điện, nơi các ngươi sẽ mở cửa trưng bày với những ban công, và trồng trên những con đường nhỏ và lớn các loại cây cho ra trái và khiến sông chảy qua nó trên những kênh đào dát vàng và bạc.”

một Babylon giàu có trong lịch sử cổ đại

“Làm sao chúng thần có thể làm được điều này,” họ trả lời, “và chúng thần biết lấy đâu ra hoàng ngọc với đá đỏ với ngọc trai mà ngài đang nói?” Hoàng đế nói, “Các người không biết rằng tất cả quân vương trên thế gian này đều dưới tay ta và không ai dám chống lại mệnh lệnh của ta?”

“Thưa vâng,” họ trả lời; “chúng thần biết điều đó.” “Vậy thì các người hãy đi đến các mỏ đá, mỏ vàng, mỏ bạc, mỏ ngọc và những ngư dân nuôi ngọc trai rồi đem hết chúng về đây tất cả những trang sức, những kim loại đắt tiền, không bỏ sót thứ gì; và cả những đồ trang sức quí báu đang ở trong nhà dân và không được bỏ sót bất kỳ ai: hãy tận tụy và cảnh giác với chống đối.”

Sau đó ông ta viết những lá thư tới tất cả nhưng vị vua trị vì trên thế gian (lúc này con số của các vị vua nắm quyền trên toàn trái đất là ba trăm ba mươi ba vị quân vương) và truyền lệnh cho họ thu gom tất cả những ngọc ngà châu báu có trong tay dân chúng của họ và đem chúng đến các mỏ đá và kim loại quí rồi giao nộp tất tần tật không sót một vật gì, thậm chí từ những đáy sâu của biển cả. Việc này họ hoàn thành trong quãng thời gian hai mươi năm, rồi Sheddah sau đó cho triệu tập từ tất cả mọi vùng miền và quốc gia những thợ xây, những nghệ nhân, những người lao động, và những thợ thủ công, những người này đã phân tán khắp nơi trên trái đất và khám phá những vùng hoang vu, sa mạc, cho đến khi họ tới một vùng đồng bằng rộng lớn và trống trải, không có núi và đồi, với những dòng suối ngầm và những con sông lững lờ trôi, rồi nói, “Đây chính là nơi mà hoàng đế ra lệnh cho chúng ta tìm.” Thế là họ bắt tay ngay vào công việc xây dựng thành phố như Sheddah, vua của các vị vua trên trần gian, đã chỉ lệnh cho họ, đặt nền móng và xoay chuyển dòng chảy của sông trên các kênh đào theo như thiết kế đã mô tả. Hơn thế nữa, tất cả các quân vương trên trái đất chất những trang sức, đá quí và ngọc trai lớn nhỏ, khoáng chất hiếm, vàng, bạc, của họ lên lưng những con lạc đà bằng đường bộ, và bằng những con tàu lớn chạy trên những con nước, rồi tất cả các thợ xây góp sức ở mức độ và qui mô lớn chưa từng thấy. Họ làm việc trong ba trăm năm; và khi họ đã hoàn thành xong, họ đến gặp hoàng đế Sheddah và diện kiến ngài.

“Hãy đi và kiến tạo một thành trì không gì lay chuyển được, vươn lên tận trời cao, và bao xung quanh nó là những dinh thự, mỗi dinh được dựng bằng một ngàn cột hoàng ngọc và đá đỏ, dát vàng, trong đó một vị đại tể tướng sẽ ở.” Thế rồi họ quay trở về và tiến hành công việc trong hai mươi năm; sau đó họ lại đến diện kiến hoàng đế và thông báo cho ngài biết ý chỉ của ngài đã hoàn thành. Sau đó hoàng đế ra lệnh cho những tể tướng của ông ta, có đến một ngàn người lúc đó, và đại tướng chỉ huy của ông ta cùng những đội quân của ông và những đội quân khác mà ông ta tin tưởng, chuẩn bị khởi hành và chuyển đến Irem nhiều cột trụ, và ông ta cũng ra lệnh cho các cung tần, thị tỳ của mình cùng hoạn quan chuẩn bị cho chuyến đi. Họ mất hai mươi năm chuẩn bị cho cuộc khởi hành, khi khoảng thời gian đó gần kết thúc Sheddah bày tiệc cùng đoàn tùy tùng, ăn mừng điều ước đã hoàn thành của mình, rồi đi tiếp cho đến khi đoạn đường giữa ông ta và Irem chỉ là cuộc hành trình trong một ngày. Thế rồi Thượng Đế trút xuống đầu ông ta và những người báng bổ bướng bỉnh một tiếng sét từ trên Thiên Đàng, tai họa này đã diệt hết bọn họ cùng với một tiếng động ầm ầm khủng khiếp, và chẳng ai trong số họ đã tận mắt nhìn thấy thành phố. Hơn thế nữa, Thượng Đế ra tay xóa sạch con đường dẫn tới thành phố, và nó đứng đó không thay đổi, một điều thật may mắn, cho đến ngày Phục Sinh.”

Muawiyeh rất đỗi kinh ngạc trước câu chuyện của Kaab và nói với ông ta, “Đã từng có kẻ phàm trần nào tìm đường đến thành phố đó chưa?” “Rồi,” Kaab trả lời; “một trong những người tháp tùng Mohammed (cầu mong người mang đến bình an và sự cứu chuộc) đã đến được đó, không khác gì cách mà người ngồi ở đây đã tìm đến.” Và có chuyện kể rằng, theo căn cứ đích xác từ một học giả ở Himyer tại Yemen, rằng Sheddah đã được con trai mình Sheddad con nối nghiệp, ông ta đã để lại quan nhiếp chính ở Hezremount và Sebaa, khi ông ta lên đường đi Irem. Khi hoàng tử nghe tin cha mình chết trên đường đi, chàng đã sai người mang thi thể cha mình trở lại Hezremount và cho người tạc cho cha mình một ngôi mộ bằng đá trong một cái hang, hoàng tử đã đặt thi thể cha mình trên một ngai vàng và phủ lên nó bốn mươi mảnh vải dệt bằng vàng, thêu những viên đá quí; và trên đầu cha mình chàng đặt một bản vị bằng vàng, trên bản vị đó có khắc những vần thơ như sau: